Principe regenmeting

Bij de nauwkeurigheid van regenmetingen gaat het niet alleen om de werking van de meetapparatuur. Voor het stedelijke gebied gaat het er vooral om de locatie van de meetapparatuur, dicht in de buurt of in het stedelijke gebied. Dat is precies de kracht van de Netatmo stations en ook de zwakte van de KNMI stations.

Nauwkeurigheid regenmeting
De nauwkeurigheid van een Netatmo regenmeter is weliswaar minder groot dan van de officiële KNMI regenmeters, maar toch neemt het KNMI deze data heel serieus: https://www.knmi.nl/over-het-knmi/nieuws/betere-radarbeelden-door-regenmetingen-van-burgers

Een gemeente heeft vooral interesse in de zwaardere/extreme buien. Extreme neerslag kan van plaats tot plaats heel sterk variëren en daarom is een dicht netwerk van minder nauwkeurige goedkope regenmeters vaak interessanter dan een paar hele goede meetstations op enkele locaties. Een regenmeter meet de neerslag op een punt op de grond, relatief nauwkeurig. Je hebt altijd meer meetpunten nodig om iets te kunnen zeggen over de hoeveelheid neerslag op een gebied.

Nauwkeurigheid radarmeting
De radar meet neerslag reflecties ver boven het aardoppervlak. Die neerslag valt niet altijd recht naar beneden maar kan zich door wind ook nog horizontaal verplaatsen. De radar reflecties worden omgerekend naar een gemiddelde neerslag over een radarvak met een oppervlak van circa 0,9 km². Binnen dan dat radarvak kunnen nog flinke verschillen in neerslag optreden.

Vooral bij de processing van de real-time radarneerslag is nog veel nauwkeurigheid te winnen. De real-time radarbeelden van het KNMI waren tijdens de ramp verre van nauwkeurig. De oorzaak is dat eigenlijk veel te weinig real-time metingen van grondregenmeters zijn, in Zuid Limburg alleen op Maastricht-Aken airport. Door nabewerking met meer grondregenmeters wordt een eerste verbetering in de radarneerslag aangebracht met een vertraging van ongeveer een dag. Na circa 2 weken komt dan de definitieve nabewerking in de vorm van de final-reanalysis (RFcor) beelden, waarmee de hoogste nauwkeurigheid wordt nagestreefd. Deze procedures zijn echter nog in ontwikkeling en dat gaat behoorlijk traag.

Kantelbak regenmeter
De Netatmo regenmeter is van het type kantelbak (figuur 1). De neerslag wordt automatisch per 5 minuten geregistreerd, waarbij het aantal kantelingen van het bakje wordt geteld. Elke kanteling van het bakje betekent een neerslaghoeveelheid 0,1 mm.

Een kantelbak regenmeter heeft als nadeel dat het extreem hoge neerslagintensiteiten minder nauwkeurig registreert, omdat het kantelmechanisme die grote hoeveelheden regenwater dan even niet volledig kan bijhouden. Dit nadeel hebben alle kantelbakregenmeters, ook de heel kostbare. Door nabewerking van de data kunnen afwijkingen nog deels worden gecorrigeerd. Een voordeel is dat extreem hoge intensiteiten maar zelden voorkomen en kort duren. Tijdens de ramp in Limburg in 2021 heeft het eigenlijk helemaal niet extreem hard geregend.

Uiteindelijk gaat het niet alleen om een nauwkeurige meting. Het is vaak belangrijker om de data snel te hebben, van meetpunten op de goede locaties. Vooral bij zeer extreme neerslag is een afwijking van x% niet zo belangrijk. Of er bijvoorbeeld nu 100 mm of 110 mm in 60 minuten valt is veel minder belangrijk dan het feit dat een dergelijke hoeveelheid qua orde van grootte is waargenomen/vastgelegd.

Actuele informatie
Met netwerk van Netatmo regenmeters wordt online real-time data ingezameld. Elk weerstation geeft de data elke 5 minuten door aan een centrale server.

Deze data kan per station individueel of voor alle stations wereldwijd worden geraadpleegd via een App op een mobiele apparaat of via een website (Figuur 2 en 3).

De data van de Netatmo regenmeters kan ook eenvoudig en snel real-time worden ontsloten via RadarTools. Het overzicht van de meetpunten in Zuid-Limburg is weergegeven in figuur 4, links de tabel met de kenmerken van de waarneming per station en rechts de kaart met de locaties van de stations in de kleur van de totale neerslagsom.

Meer uitleg over de mogelijkheden van RadarTools voor de Netatmo metingen vindt u via deze link: https://www.cesarexpertise.nl/radartools-netatmo/

Taak gemeente of waterschap?
Als het gaat om professionele neerslagmetingen met apparatuur die aan de WMO specificaties voldoet, dan is dit eigenlijk een taak voor het KNMI of het Waterschap. De data van dergelijke stations zou dan ook meegenomen moeten worden in de verbeterslag van radarinformatie, vooral in de eerste real-time fase.

Het verbeteren van die real-time radarneerslag is belangrijk voor de korte termijn prognose van de neerslag, de zogenaamde nowcasting. Die prognose is samen met steeds betere weer- en afvoermodellen het fundament voor steeds nauwkeurigere hoogwaterverwachtingen.

De reactietijd in het stroomgebied van de Gulp en Geul is uitermate kort maar toch is daar winst te behalen in het tijdig treffen van voorzorgsmaatregelen. Onnauwkeurige verwachtingen zijn slecht voor het vertrouwen van betrokkenen en kunnen/zullen vaker gaan leiden tot acties die achteraf niet nodig waren, omdat je dan meer veiligheidsmarge moet nemen in wat er zou kunnen gebeuren.