Geul, februari 2022

Op 6-7 februari 2022 ging het nog net goed langs de Geul in Zuid-Limburg. De brandweer sloeg groot alarm. In Meersen kon de duiker onder het Julianakanaal nog net op tijd worden bevrijd van een aantal boomstammen die de afvoercapaciteit van de duiker naar de Maas belemmerden.

Foto gemaakt door Marcel Van Hoorn (ANP)
Wateroverlast bij de Wingbergermolen aan de Geul in Zuid-Limburg. De brandweer sloeg groot alarm om de hoge waterstand van de rivier, omdat deze buiten haar oevers dreigde te treden.

De neerslag op het stroomgebied van de Geul was eigenlijk relatief beperkt. De final re-analysis van de radarbeelden laat zien dat over een klein gebied rond Gulpen er ergens tussen de 30 en 40 mm in gevallen in een periode van 12-24 uur.

48 uur neerslagsom op stroomgebied Geul in de periode 5-7 februari 2022

De neerslagverdeling over de verschillende deelstroomgebieden is relatief gelijkmatig en bedraagt gemiddeld over het hele stroomgebied van de Geul ruim 27 mm. Ook bij deze gebeurtenis is de afvoermeting in Cottessen buiten bereik geraakt.

Verdeling neerslag over de deelstroomgebieden van de Geul,
in de periode 5-7 februari 2022

De gebeurtenis van februari 2022 komt weliswaar voor in de lijst met dagwaarden van zware/extreme neerslag sinds 2010. Maar het is een verontrustend dat bij een dergelijke geringe neerslaghoeveelheid de afvoercapaciteit van de Geul lijkt te zijn bereikt. Een neerslaghoeveelheid van 40 mm in 24 uur komt gemiddeld 1 keer per jaar voor, volgens de STOWA/KNMI statistieken voor korte duren.

De gebeurtenis van februari 2022 vond plaats in de winterperiode, een jaargetijde waarin relatief meer neerslag tot afvoer komt dan in de zomerperiode. Dit is een mogelijke verklaring voor de bijna wateroverlast. In die winterperiode was er nauwelijks sprake van nachtvorst, snellere afvoer vanaf een bevroren ondergrond is dus geen verklaring.

Neerslag-afvoerrelatie Geul bij Cottessen voor de periode van 5 tot 11 februari 2022

Het is wel opvallend dat de basis afvoer van de Geul bij Cottessen in de aanloop van de gebeurtenis van 6-7 februari al relatief groot is. Het is goed mogelijk dat de piek in de neerslagafvoer samen viel met een piek in de nalevering van neerslag van de voorafgaande bui.

Neerslag (mm/uur) op stroomgebied bovenstrooms van Cottessen,
in de periode van 1-10 februari 2022

Uit het neerslagverloop blijkt dat de voorgeschiedenis van de gebeurtenis op 6-7 februari niet droog was.

Al met al is deze gebeurtenis een interessante indicatie voor de potentiƫle afvoercapaciteit van de Geul. Een neerslaghoeveelheid van circa 44 mm in een periode van 10 dagen in de winter kan al leiden tot kritische situaties. Volgens de statistieken van STOWA- KNMI kan je een dergelijke situatie ongeveer elk jaar meemaken.