Op 22 juni 2023 was er opnieuw flinke regenwateroverlast op een aantal locaties in Zuid Limburg. In tegenstelling tot de ramp in 2021 waren er geen overstromingen vanuit het oppervlaktewater. Deze pagina gaat in om de relatie tussen de locaties wateroverlast en de geregistreerde neerslag.
Wateroverlast is gemeld in Valkenburg, Houthem, Vilt, Sibbe, Berg en Terblijt, Eijsden, Gronsveld en Nijswiller. Het is belangrijk om na te gaan of deze overlast een relatie heeft met de extremiteit van de neerslag. Daar waar het niet echt hard heeft geregend en er toch overlast is ontstaan rijst de vraag wat er op een dergelijke locatie aan de hand is.
Neerslaghoeveelheden
Een uitgebreide analyse van de neerslagdata op 22 juni 2023 is uitgewerkt op deze pagina. Relatief veel neerslag is geregistreerd in korte tijd. Op de volgende kaart is de maximale hoeveelheid in 30 minuten geregistreerd door de radar aangegeven. De meeste neerslag is gevallen in een heel korte duur.
De neerslaghoeveelheden volgens de radardata geven gevoelsmatig geen overtuigende onderbouwing van de impact op Valkenburg. Je zou verwachten dat de enorme bovengrondse afvoer in het centrum van de stad is veroorzaakt door aanzienlijk grotere neerslaghoeveelheden.
De NETATMO stations in het gebied geven ruimtelijk een ander beeld en op een aantal locaties veel extremere registraties dan de radarhoeveelheden. Vooral in de omgeving van Valkenburg zijn de maximale 30 minuten hoeveelheden veel groter dan naar voren komt uit de radarbeelden. Het scheelt bijna een factor 2.
Ook in de kern Eijsden registreren de NETATMO stations duidelijk meer dan de neerslagradar. De radar geeft zware neerslag aan in de buurt van Vaals. Daar staan maar heel weinig NETATMO stations om dat te kunnen bevestigen.
Het NETATMO beeld klopt ook met het feit dat er in Maastricht, Meerssen en Vaals geen wateroverlast is gemeld.
Wateroverlast
De wateroverlast in Valkenburg, Houthem, Vilt, Sibbe, Berg en Terblijt, Eijsden, Gronsveld en Nijswiller komt vrijwel overal goed overeen met het beeld van de NETATMO registraties. Vooral die maximale neerslaghoeveelheid in 30 minuten lijkt een interessante indicator voor wateroverlast te zijn.
Die kort durende extremen kunnen vooral in hellende gebieden zorgen voor een extra belasting van het stedelijke watersysteem door afstroming van onverhard gebied. Daarbij komt het effect van een uitgedroogde ondergrond die het water minder snel kan opnemen en meer zal afstromen.
Berging van water op straat en afvoer van water via de straat zijn essentiële onderdelen van het functioneren van het stedelijke watersysteem. De afvoer van de riolering is begrensd en daarom is tijdelijke berging van water op straat en afvoer van water via de straat onvermijdelijk.
Extra afvoer via de straat kan leiden tot tijdelijk hogere waterstanden op straat waardoor het water sneller overloopt naar garages en souterrains op lager gelegen percelen. Dergelijk percelen zijn vaak voorzien van een pomp voor de afvoer van het water van eigen terrein, die niet is berekend op de extra afvoer vanaf de straat. Dit soort situaties moeten heel robuust gedimensioneerd worden, te beginnen met een flinke drempel in de oprit.
Situaties in centrumgebieden met sierlijke lijngoten en met minimale hoogteverschillen tussen de ingang van panden en het straatniveau zijn zeer kwetsbaar. In de afgelopen decennia is die ruimte voor een volume water op straat geleidelijk vaak kleiner geworden. Die smalle lijngoten kunnen makkelijk verstopt of defect raken. Het is dan robuuster om het water zichtbaar af te voeren.
In hellende straten is het ook niet zo eenvoudig om het water de riolering in te laten lopen. Gangbare kolken zijn vaak minder geschikt. Ook dienen we rekening te houden met luchtinsluitingen in het rioolstelsel die kunnen werken als verstopping. Goed ontluchting van het rioolstelsel is belangrijk.